دانشگاه هنر طرح خود را برای نجات خانه‌ بصیری‌ها ارائه کرد

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ مجموعه بصیری بخشی از بافت تاریخی شیراز محسوب می‌شود. اما مدتهاست که این خانه با تمام ارزش‌ها و تزئینات معماری‌اش در آستانه نابودی کامل قرار گرفته است. دانشگاه هنر شیراز یکی از مراکزی محسوب می‌شود که قرار بود به این بنا کاربری فرهنگی ببخشد اما آنطور که مدیریت دانشگاه هنر شیراز اعلام می‌کند توافقات صورت گرفته مورد تایید متولیان میراث‌فرهنگی وقت قرار نگرفت.  «علیرضا عسکری‌چاوردی» رئیس دانشگاه هنر شیراز در رابطه با وضعیت نگران‌کننده خانه بصیری به خبرگزاری میراث‌فرهنگی می‌گوید:« مجموعه بصیری بخشی از بافت تاریخی شهری محسوب می شود که این شهر به عنوان یکی از ارزش‌های معماری جهان اسلام مطرح است. بنابراین اصالت و هویت شهر شیراز به بافتی گره خورده که امروزه وضعیت حفاظتی آن نگران کننده است». وی افزود: مجموعه خانه‌هایی که سازمان میراث فرهنگی طی سال‌های گذشته از مردم خریداری کرده تا به‌عنوان تنها الگوهای معماری شهر شیراز نگه داشته شوند. درحال‌حاضر به‌دلیل فضای فرهنگی نه چندان شایسته‌ای که پیرامون خانه‌های تاریخی وجود دارد وضعیت مناسبی ندارد. قرار بود در بافت تاریخی شیراز برنامه‌ریزی‌های اساسی با هدف توسعه فرهنگی با هماهنگی سایر دستگاه‌های استانی انجام بگیرد که این هدف تاکنون محقق نشده است. عسکری تاکید کرد: مسئولان دانشگاه هنر شیراز تصمیم گرفتند با هماهنگی سازمان یافته‌ای که داشتند، موضوع استفاده علمی و تحقیقاتی از فضای بافت تاریخی را در شهر شیراز مطرح کنند تا با هماهنگی سایر دستگاه‌های استانی به نجات بافت تاریخی شیراز بپردازند اما پس از 6 ماه  برنامه‌ریزی در خردادماه امسال طرح استفاده از خانه تاریخی بصیری برای دانشگاه هنر شیراز طی تفاهم نامه ای در استان مورد موافقت اصولی اداره میراث فرهنگی فارس قرار گرفت و این طرح در زمانی که مسئولان وقت سازمان میراث فرهنگی شعار واگذاری خانه‌های تاریخی را سر می‌دادند با مخالفت رئیس وقت سازمان و معاون میراث‌فرهنگی مواجه شد. به‌گفته این باستان‌شناس، از آن زمان تاکنون دانشگاه هنر منتظر بود تا افرادی شایسته در تصدی مسئولیت سازمان میراث‌فرهنگی قرار بگیرند و موافقت قطعی خود را برای واگذاری خانه تاریخی بصیری به دانشگاه هنر شیراز اعلام کنند.   رئیس دانشگاه هنر شیراز در رابطه با سیاست‌ها و برنامه‌های دانشگاه هنر می‌افزاید: سیاست دانشگاه هنر نیز این بود که دانشکده مرمت و حفاظت در خانه تاریخی و در قلب بافت تاریخی شهر شیراز ایجاد شود تا دانشجویان این رشته و اساتید به آموزش، حفاظت و مرمت این بخش از بافت تاریخی شهر بپردازند. طرح دانشگاه هنر شیراز آماده است و امید است تا مسئولان سازمان میراث فرهنگی کشور موافقت قطعی خود برای واگذاری این بخش از بافت تاریخی شیراز به دانشگاه هنر اعلام کنند. ضرورت اعلام موافقت قطعی به این دلیل است که دانشگاه باید در این خانه ها اعتبار مرمت و حفاظت هزینه کند. بافت تاریخی شهر شیراز به دلیل اینکه از نظر باستان شناسی و هویت تاریخی نه تنها اصالت دهنده به شهر شیراز است بلکه هویت دهنده شهر ایرانی و اسلامی است بنایراین این شهر در یک مقیاس وسیع قابل مطالعه است. این شهر از یک طرف با شهرهای کهن این دیار یعنی شهرهایی نظیر شوش، چغازنبیل، اَنشان از دوره عیلامی و شهرهایی نظیر پاسارگاد، و پارسه تخت جمشید در دوره هخامنشی و هم شهرهایی نظیر شهر اردشیر خوره فیروزآباد و بیشاپور و استخر در ارتباط است و از آنها منشاء می گیرد و از طرفی در فرایند زمانی خود هویت دهنده و اصالت دهنده نظام معماری و هویت شهر اسلامی به بسیار از شهرهای ایرانی و جهان اسلام در دوره اسلامی است.  عسگری چاوردی معتقد است، پیش از هر نوع دخل و تصرف در شهر شیراز نیاز به شناخت دقیق و جامع از هویت و اصالت شهر است. این برنامه لازم است با استقرار یک نهاد علمی و آکادمیک در قلب شهر و در چارچوب مطالعات یک تیم بین المللی از دانشگاه هنر شیراز و دانشگاههای معتبر داخلی و خارجی به صورت مشترک برنامه ریزی و پس از انجام مطالعات جامع، برای بافت شهر شیراز برنامه ریزی کرد. به‌گفته وی، ما هنوز در مورد بافت تاریخی شهر شیراز در ابتدای راه هستیم. می دانیم که این بناها کجا واقع شده و چه زمان ساخته شده اند و چه کارکردی در درون سیستم در ارتباط با خدمات عمومی داشته اند. چرایی و چگونگی حتی بزرگترین مجموعه های مذهبی شهر هنوز ناشناخته است. بنابراین نباید پیش از مرحله شناخت، بافت تاریخی شهر را در معرض ساخت و سازها و یا تخریب های حاتمالی قرار داد. هسته مرکزی شهر شیراز نیازمند جدی به مطالعه گسترده و جامع با رویکرد چگونگی و چرایی دارد. به جرات می ‌وان گفت از 1500 سال تاریخ شهر چیزی کمتر از شمار انگشتان دست در مورد شهر شیراز کتاب وجود دارد و در اینباره تحقیقات واقعی و تحلیلی انجام نشده است.  با توجه به موارد اشاره شده برای شهری که دارای چنین ارزش‌های تاریخی است نمی توان به بهانه نوکردن کهنه‌ها بدون مطالعه و ایجاد فرصت به دانشگاهها برای مطالعه بافت های تاریخی تخریب وارد کرد. عسکری می‌افزاید‌:برنامه‌ریزی های دقیق مطالعات مرمتی و باستان شناسی و بازنده سازی با حفظ اصالت های تاریخی و نه نوسازی، تمام بناهای تاریخی ارزشمند در راستای محور و پایه بافت برنامه ریزی شوند نه اینکه بناهای تاریخی در خدمت برنامه های جدید توسعه قرار گیرند. برنامه های توسعه در بافت تاریخی باید در خدمت حفظ اصالت، معرفی و آموزش این پهنه فرهنگی و هویتی شهر قرار گیرد و نه بافت تاریخی شهر در خدمت برنامه های نوسازی باشد. یعنی نباید وارونه به تاریخ نگاه کنیم، باید واقعیت تاریخ و علم را پذیرا باشیم. امروز دانشگاه می تواند این رسالت تاریخی را در شهر شیراز انجام دهد. با این دیدگاهها است که به سهم خود تلاش داریم بخش دانشکده های مرمت، معماری و باستان شناسی دانشگاه هنر شیراز در بافت تاریخی شهر شیراز استقرار پیدا کنند. اما این نیز کافی نیست و لازم است در چارچوب طرح جامع تر و با هدفی کلی نگر و بلند مدت تمام بخش های اصالت دهنده، کمک دهنده و یا پشتیبان در حوزه های علمی و فرهنگی و تحقیقاتی در بافت تاریخی شهر شیراز قرار گیرند و مسئولان استانی در این امر خطیر و رسالت بزرگ تاریخی همکار و همراه دانشگاه هنر شیراز باشند.