۱۰ نکته خواندنی از ماه

ماه نزدیک ترین همسایه کیهانی زمین محسوب می شود که با باز تاباندن نور خورشید، شب های زمین را نورانی می کند. تنها قمر زمین و پنجمین قمر بزرگ منظومه شمسی، فاقد جو بوده و قطری معادل ۲۷ درصد قطر زمین و چگالی معادل ۶۰ درصد چگالی زمین دارد؛ فاصله زمین تا ماه ۳۸۴ هزار کیلومتر است و یک پالس نوری در مدت ۱.۲۶ ثانیه از زمین به ماه می رسد.

شکل گیری ماه

بر اساس یکی از فرضیه های مطرح، شکل گیری ماه به زمان برخورد یک سنگ فضایی در ابعاد مریخ با زمین، کمی پس از آغاز شکل گیری منظومه شمسی در ۴.۵ میلیارد سال قبل باز می گردد.

گرفتار در مدار

زمین و ماه هر دو در حال چرخش و حرکت مداری هستند، اما چهره ماه همواره از منظر زمین ثابت است.

سال ها قبل اثرات گرانشی زمین باعث کاهش چرخش ماه حول محور خود شد؛ زمانیکه سرعت چرخش ماه به اندازه کافی با دوره مداری – مدت زمان گردش ماه بدور زمین – منطبق شد، اثر گرانشی تثبیت شد.

زمانی که ماه در اطراف زمین در حال چرخش است، بخشی از این زمان بین زمین و خورشید سپری می شود و نیمه روشن از زمین دور است که اصطلاحا ماه نو نامیده می شود.

به علت تابش نور خورشید به ماه، قمر زمین قابل رویت می شود؛ اگر نور کامل خورشید به قسمتی از ماه که بسمت زمین است تابیده شود، ماه بصورت قرص کامل دیده می شود.

اگر نور خورشید فقط به بخشی از ماه که رو به زمین است تابیده شود، بر حسب میزان تابش نور، ماه بصورت هلال باریک، نیم قرص یا وضعیت کاملا گرد دیده می شود.

آپولو، درختان ماه

بیش از ۴۰۰ درخت بر روی زمین از ماه آمده اند؛ در سال ۱۹۷۱ میلادی «استورات روزا» فضانورد مأموریت آپولو ۱۴ ناسا دانه هایی را با خود به ماه برد.

دانه های جوانه زده سپس به زمین بازگردانده شده و در مناطق مختلف آمریکا و جهان کاشته شدند که به درختان ماه (Moon Trees) شهرت پیدا کردند.

قمرهای خواهر زمین

ماه تنها قمر طبیعی زمین محسوب می شود؛ در سال ۱۹۹۹ میلادی محققان دریافتند که سیارکی با قطر پنج کیلومتر در چگالی گرانش زمین گرفتار شده و در نتیجه به قمر زمین تبدیل شده است.

چرخش قمر Cruithne در مدار نعل اسبی شکل به دور زمین ۷۷۰ سال بطول می انجامد و به گفته دانشمندان، دست کم بمدت پنج هزار سال در اطراف زمین به حالت تعلیق باقی می ماند.

کیسه مشت زنی سنگ های فضایی

گودال های متعدد بر سطح ماه در نتیجه برخورد صدها سنگ فضایی بین ۴.۱ میلیارد تا ۳.۸ میلیارد سال قبل ایجاد شده است.

ماه از لحاظ زمین شناسی چندان فعال نیست، به همین دلیل وقوع زمین لرزه یا آتشفشان باعث از بین رفتن این دهانه های برخوردی نشده است؛ نبود جو و شکل نگرفتن باد و باران از دیگر دلایل فرسایش بسیار کم در سطح ماه است.

ماه تخم مرغی شکل

ماه یک جرم کاملا کروی و مدور نیست، بلکه ظاهری تخم مرغی شکل دارد؛ مرکز جرم ماه در مرکز هندسی قمر قرار نداشته و حدود دو کیلومتر خارج از مرکز است.

ماه لرزه

فضانوردان مأموریت آپولو از لرزه سنج بر سطح ماه استفاده کرده و دریافتند که این گوی درخشان یک مکان کاملا مرده محسوب نمی شود؛ در ماه لرزه های خفیف زیر سطحی روی می دهند که احتمالا ناشی از کشش گرانشی زمین هستند.

ایجاد شکاف های کوچک بر سطح ماه به همراه خروج گاز، نشانه ای از وقوع ماه لرزه ها هستند.

دانشمندان معتقدند که ماه احتمالا دارای یک هسته گرم یا مذاب است؛ اما داده های فضاپیمای اکتشافی ناسا در سال ۱۹۹۹ میلادی نشان می دهد، ماه دارای هسته نسبتا کوچکی – بین دو تا چهار درصد جرم – است.

سیاره ای به نام ماه؟

قمر زمین بزرگتر از پلوتو بوده و قطر آن حدود یک چهارم قطر زمین است؛ برخی دانشمندان معتقدند که ماه شباهت زیادی به یک سیاره دارد و سیستم زمین- ماه را بعنوان سیاره دوتایی می نامند.

اثر جزر و مد ماه

پدیده کشند یا جزر و مد در اثر نیروی گرانش ماه ایجاد می شود و خورشید اثر کمتری در این زمینه دارد؛ نیروی گرانشی ماه و خورشید باعث بالا و پایین رفتن منظم آب اقیانوس ها و دریاها می شود که نتیجه آن امواج جزر و مدی است.

آب های آن سوی کره زمین که از ماه دور هستند، کمتر تحت تأثیر گرانش ماه قرار گرفته و هنگام جزر پایین می روند؛ در طرف مقابل که تحت تأثیر گرانش شدید ماه قرار دارد، آب ها در هنگام مد بالا می آیند.

خداحافظی با ماه

ماه در حال دور شدن از زمین است؛ هر سال ماه بخشی از انرژی چرخشی زمین را سرقت کرده و از آن برای رساندن خود به مدار بالاتر (حدود ۳.۸ سانتیمتر بالاتر) استفاده می کند؛ در این شرایط ماه حدود ۲۲ هزار کیلومتر از زمین دورتر خواهد شد.