در دولت دهم، کامران دانشجو از سوی رئیسجمهور به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و توانست با کسب 186 رأی موافق و 75 رأی مخالف و 25 رأی ممتنع از مجموع 286 رأی مجلس، به عنوان دهمین وزیر علوم فعالیت خود را آغاز کند.
به گزارش مهرخانه، دانشجو متولد سال 1336 در شهر دامغان، دارای دکترای هوافضا و استاد دانشکده مکانیک دانشگاه علم و صنعت است. وی عضو گروههای اجرایی- پژوهشی در وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و همچنین نهادهایی از قبیل ریاست جمهوری، بنیاد شهید انقلاب اسلامی و شورای پژوهشهای کشور بوده است.
دانشجو در سال 1384 از طرف وزیر وقت کشور (مصطفی پورمحمدی) به سمت استاندار تهران منصوب شد و در سال1387 به عنوان قائم مقام وزیر کشور و معاونت سیاسی این وزارتخانه مشغول به کار شد. وی در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، مسئولیت ستاد انتخابات کشور را بر عهده داشت
دانشجو در همان روزهای آغازین، طرح اسلامی کردن دانشگاهها را در دستور کار قرار داد و تلاشهایی برای این امر صورت داد؛ ولی با گذشت چهار سال به اهداف مورد نظر خود نرسید.
افزایش تعداد دانشجویان دختر در مقطع کارشناسی
وزارت علوم در این دولت، در حوزه آموزشي با افزايش تعداد كل دانشجويان از 2.1 ميليون نفر به بيش از4.4 ميليون نفر طي هفت سال اخير، افزايش دانشجويان تحصيلات تكميلي از حدود97 هزار نفر در سال 84 به بيش از 450 هزار نفر در سال تحصيلي 91-1390، افزايش رشته- محلهاي كارشناسي ارشد از 3656 به 7135، افزايش رشته- محلهاي دكتري از 680 به 2244، افزايش اعضاي هيئت علمي از 43 هزار نفر در سال84 به 66 هزار 314 نفر در سال تحصيلي جاري، افزايش تعداد دانشجويان دوره دكتري بورسيه داخل كشور از 591 نفر در سال 84 به 1449 نفر در سال 1390 و افزايش تعداد دانشگاهها و مراكز آموزش عالي از 1300 واحد در سال 84 به2470 واحد در سال تحصيلي جاري مواجه بود.
در فاصله سالهای 1384 تا 1391، یعنی مدت زمان فعالیت دولت نهم و دهم دختران سهم خود را در کسب تعداد کرسیهای دانشگاهی تغییر دادند. اقدامی کمنظیر که به حضور 60 درصدی دختران و 40 درصدی پسران در دانشگاهها منجر شد.
ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در این خصوص میگوید: در رشتههای نظری کنکور، خانمها بیشتر از آقایان حضور دارند و در مقطع کارشناسی ارشد تعادل ورودی دختران و پسران به صورت مساوی و در مقطع دکترا نیز 60 درصد ورودی مربوط به پسران و 40 درصد مربوط به دختران است.
هم اکنون حدود 20 درصد «هیئت علمی تماموقت» دانشگاههای دولتی، زنان بوده و در مجموع دولتی و غیردولتی، حدود 24 درصد هستند.
تفکیک جنسیتی 25 دانشگاه کشور
دانشجو در همان روزهای تصدی وزارت علوم با اجرای طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاهها موافقت کرد؛ هرچند که بعدها گفت ما طرحی به عنوان تفکیک جنسیتی را اجرا نکردهایم، بلکه هدفمان اسلامی کردن دانشگاههاست.
دانشجو در این خصوص گفت: «ما اسلامی شدن دانشگاهها را براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی دنبال میکنیم. واژه تفکیک جنسیتی نه از ماست و نه مدون شده در وزارت علوم است و انشاالله کسانی که طی این روزها در مباحث اینچنینی قلم زدند قلمشان از روی دلسوزی باشد. براساس بند یک این مصوبه، دانشجویان زن و مرد لازم است در دو ردیف جداگانه بنشینند؛ ما میخواهیم این مصوبه را اجرایی کنیم و نمیخواهیم دیوار بکشیم. ما مخالف اختلاط بین زن و مرد براساس مناسبات و سبک غربی هستیم، اما هیچکس مخالف مشارکت دانشجویان در امور علم و دانش نیست.»
این سخنان وزیر در حالی مطرح میشود که برخی کارشناسان معتقدند اسلامیکردن دانشگاهها و عدم اختلاط تنها با تفکیک جنسیتی حل نمیشود.
ولی وزیر با تمام مقاومتهای موجود و با وجود مخالفت رئیسجمهور توانست تا پایان عمر دولت، سند اسلامیکردن دانشگاهها را که زیر نظر غلامعلی حدادعادل به تحریر در آمده بود را به تصویب برساند؛ اما اجرای این طرح در کوتاهمدت امکانپذیر نبود و اگر از همان ابتدای دولت نهم زیرساختهای این طرح فراهم میشد شاید آرزوی وزیر علوم دولت دهم محقق میگردید، ولی عدم برنامهریزی مطلوب در این زمینه طرح تفکیک جنسیتی را با شکست مواجه کرد.
دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی استاد دانشگاه معتقد است که باید برای اسلامی کردن دانشگاهها سیاستهای کلان را در نظر گرفت. او میگوید: طبیعی است که در شرایط حاضر نمیتوان توقع داشت بین دختر و پسری که در تمام دوران تحصیل، از دبستان تا دبیرستان، جدای از هم بودهاند و یکباره در دانشگاه در سر یک کلاس نشستهاند، مشکلی ایجاد نشود و تحریک جنسی رخ ندهد و مشکلات و مسائلی را پیش نیاورند.
وی به طرح تفکیک جنسیتی اشاره کرد و افزود: راهکار ایجاد دانشگاههای تکجنسیتی که مطرح شده و وزارت علوم هم به دنبال آن است، میتواند در کوتاهمدت یک راهکار مناسب باشد، ولی در درازمدت راهکار ما باید بازنگری در سیاستهای کلان باشد.
وی با بیان اینکه احداث دانشگاههای تکجنسیتی میتواند راهکارهای مقطعی باشد، گفت: با جداسازی دختران و پسران از یکدیگر باز هم پاسخی به نیاز و غریزه جنسی دختران و پسران نداده نشده است؛ دختران و پسرانی که در اوج دوران بلوغ زمینهای برای ارضای جنسیشان وجود ندارد و مشخص نیست چه زمانی شرایط ازدواج و تشکیل زندگی برایشان فراهم میشود.
صدور مجوز 15 دانشگاه تکجنسیتی
وزارت علوم در دولت دهم نسبت به ایجاد دانشگاه تکجنسیتی در هر استان نیز اقداماتی را به انجام رسانید و توانست تا پایان این دولت مجوز ساخت 22 دانشگاه تکجنسیتی را صادر کند.
ابوالفضل حسنی مدیر دفترگسترش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه در دانشگاههای دولتی تاکنون 22 مجوز قطعی تکجنسیتی صادر شده است، گفت: چهاردانشگاه نیز مجوز اصولی دریافت کردند.
وی همچنین اظهار کرد: تعداد دانشگاههای غیرانتفاعی و غیردولتی تکجنسیتی که تاکنون از دفتر گسترش آموزش عالی مجوز گرفتهاند، 10 مورد است. به گفته حسنی، در حال حاضر 12 پرونده نیز برای صدور مجوز تکجنسیتی در دست بررسی است.
مدیرکل دفتر گسترش وزارت علوم درباره سیاست ایجاد دانشگاههای تکجنسیتی، اظهار کرد: به هیچوجه قصد جداسازی دانشگاههای فعلی مطرح نیست، بلکه ما شرایطی را فراهم میکنیم تا در هر استان یک دانشگاه ویژه دختران و پسران ایجاد شود که اگر کسی تمایل داشت در اینگونه دانشگاهها تحصیل کند، قدرت انتخاب داشته باشد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر در دانشگاههای معمولی اگر قرار است مثلاً رشته مهندسی عمران برای پسران در نظر گرفته شود، باید در همان دانشگاه برای دختران نیز پذیرش دانشجو داشته باشیم.
حالا در پایان عمر دولت، کامران دانشجو اظهار میدارد که میزان مشروطی در دانشگاههای تکجنسیتی شده نصف شده است و خواستار افزایش دانشگاههایی از این دست شد.
حذف جنسیتی دختران از تحصیل در برخی رشتهها
پس از اعلام نتایج کنکور سال 91، خبر رسید که دختران از تحصیل در برخی رشتههای تحصیلی در چند دانشگاه محروم شدهاند. این اتفاق درست یکسال پس از نامه جنجالی رئیسجمهور به وزیر علوم در خصوص توقف تفکیک جنسیتی اتفاق افتاد.
احمدينژاد در آن نامه رسمي به صراحت عنوان كرده بود: «شنيده شده است كه در برخي دانشگاهها، رشتهها و كلاسهاي تكجنسيتي بدون لحاظ تبعات اعمال ميگردد. ضروري است فوري از اين اقدامات سطحي و غيرعالمانه جلوگيري شود.»
اما در دفترچه انتخاب رشته كنكور سال گذشته، وضع بهگونهاي بود كه دختران كنكوري نمیتوانستند در برخی رشتههای مقطع كارشناسي به دانشگاهها راه يابند.
گرچه در كنكور سال 90 هم دو رشته تحصيلي از ظرفيت پذيرش دختران حذف شده بود، اما در سال 91 حتي حذف در رشتههايي چون حسابداري، علوم تربيتي و راهنمايي و مشاوره -كه تحصيل در اين رشتهها ربطي به جنسيت متقاضي ندارد- نیز در برخی دانشگاهها اتفاق افتاد.
با بالا گرفتن دامنه نارضایتیهای بسیاری از داوطلبان کنکور، خیلیها منتظر اعلام موضع وزارت علوم در خصوص حذف جنسیتی برخی از رشتههای کنکور ۹۱ بودند.
در حالی که ابتدا مسئولان وزارت علوم نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و حتی وزارت علوم در مکاتبه با این مراکز آموزش عالی، خواستار توضیح دانشگاهها درباره دلایل این اقدام اخیر شد، اما ابوالفضل حسنی، مدیرکل شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم در همین رابطه اعلام کرد: شورای گسترش آموزش عالی، هیچگونه دخالتی در درج ظرفیت پذیرش دانشجو برای دانشگاهها در پورتال سازمان سنجش ندارد.
این مقام مسئول در وزارت علوم با صراحت عنوان کرد: امکان برگزاری کلاسهای خاص به صورت مجزا برای دختران و پسران و همچنین میزان ظرفیت پذیرش دختر و پسر به عهده خود دانشگاههای پذیرنده است.
در واقع او با این مصاحبه توپ را در دامن رؤسای دانشگاهها انداخت. مسئولان برخی از دانشگاهها در اظهارنظرهایی متفاوت به توضیح این تصمیم تازه خود پرداختند. به طور مثال، محمد حسین رامشت، رییس دانشگاه اصفهان در این باره میگوید: در بررسی که صورت گرفت مشخص شد ۹۸ درصد خانمهای فارغالتحصیل رشته معدن در این رشته مشغول به کار نیستند؛ این در حالی است که هزینهای که در دوره دانشجویی صرف دانشجو میشود، باید بازگشت داشته باشد؛ بنابراین، نیاز است که پذیرش رشتهها ساماندهی شود.
حسن زمانیان، رییس دانشگاه لرستان نیز بر این باور است: برخی رشتهها ماهیت مردانه دارند و باید مرد پذیرش کرد، مانند رشته دامپزشکی که ماهیت آنها مردانه است و نیاز است که هر ساعت از شبانهروز برای کار دامپزشکی در روستا حاضر شد و این کار از عهده مردان بر میآید.
زمانیان عنوان میکند که صفر کردن پذیرش دختران یا پسران در برخی رشتهها، حاکی از ساماندهی کردن پذیرشهاست، نه حذف آنان.
رئیس دانشگاه صنعت نفت هم با بیان اینکه این دانشگاه دیگر دانشجوی دختر پذیرش نخواهد کرد، تأکید میکند: سختی شرایط کار و نبود نیاز فعلی وزارت نفت، منجر به حذف پذیرش دانشجویان دختر در مقطع کارشناسی شده است.
غلامرضا راشد خاطرنشان میکند: البته در سالهای پیش هم تنها ۱۰ درصد پذیرش به دانشجویان دختر اختصاص پیدا میکرد؛ یعنی از ۳۰ نفر تنها سه نفر دانشجوی دختر (در دانشگاه صنعت نفت) پذیرش میشد.
دانشگاه محققاردبیلی هم از جمله دانشگاههایی است که در جریان کنکور 91، رکورددار حذف جنسیتی در ۲۴ رشته دانشگاهی شد. مسعود گنجی، رئیس این دانشگاه میگوید: پذیرش دانشجویان دختر در این رشتهها حذف نشده است؛ پذیرش در دانشگاه محقق اردبیلی دوظرفیتی شده است، به این گونه که اگر دو روانشناسی عمومی و بالینی در دانشگاه تدریس میشود، مهر ماه یکی از این روانشناسیها به دانشجویان دختر و یکی به دانشجویان پسر اختصاص داده میشود و در بهمن ماه پذیرش بالعکس خواهد بود.
البته یکی از دلایل این امر را میتوان اجرای طرح آمایش آموزش عالی مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی دانست که در دولت دهم پایهگذاری شد. نادریمنش معاون وزیر علوم در خصوص این طرح میگوید: در طرح آمايش سرزمين، وضعيت نسبي استانها مورد توجه قرار ميگيرد، اين مزيتها شامل مباحثي همچون جغرافيا، نيروي انساني، وضعيت اقتصادي و تنوع فرهنگي است كه طي آن مأموريت نظامهاي آموزش عالي مورد بازنگري قرار ميگيرد و با بهرهگيري از نظرات افراد خبره در حوزه آموزش عالي و ساير بخشها، طرح جامع آموزش عالي بر اساس آمايش سرزمين تدوين و به مرحله اجرا گذاشته ميشود.
وی میافزاید: منظور از آمايش سرزمين مشخص كردن نقش و سياستهاي هر منطقه بر اساس توانمنديها و قابليتهاي آن منطقه به طور هماهنگ با ديگر مناطق است.
نادریمنش با اشاره به اهداف و مأموريتهاي توسعه آموزش عالي، ارزشهاي بنيادي تدوين شده در اين زمينه را شامل اصلاح هويت اسلامي ايراني، تلاش مستمر در دانشآفريني و دانشگستري، توجه به مزيت نسبي مناطق و آمايش سرزمين، عدالت محوري، ارتقاي روحيه خلاقيت و نوآوري، كاربردي و تجاري سازي علم، توسعه همكاريهاي بينالمللي، حفظ كرامت و منزلت نيروي انساني و تحكيم بنيان خانواده عنوان میکند.
سرپرست مرکز نظارت و ارزیابی وزارت علوم نیز در خصوص مزیت های این طرح گفت: براساس این طرح، توسعه رشتههای دانشگاهی در کشور متناسب با توانمندیها و پتانسیلهای جمعیتی، اقلیمی و اقتصادی هر منطقه خواهد بود.
تأسیس دفاتر ازدواج در دانشگاهها
غلامرضا خواجهسروی معاون فرهنگی اجتماعی وزارت علوم در خصوص دفاتر ازدواج در دانشگاهها اظهار داشت: ما آییننامه تأسیس دفاتر ازدواج دانشجویی یا مراکز ازدواج دانشجویی در دانشگاهها را آماده کردیم و امیدواریم از طریق وزیر علوم ابلاغ شود.
این طرح که قرار بود با همکاری وزارت علوم، خیرین، وزارتکشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرا شود، از آبان ماه سال 91 در دست بررسی است ولی تصویب آن در روزهای پایانی دولت صورت گرفت و هنوز وزیر آن را ابلاغ نکرده است.
بومیگزینی دختران دانشجو
طرح بومیگزینی یکی دیگر از طرحهای وزرات علوم در جهت رفاه حال دختران بود؛ اگرچه این طرح هم مثل تفکیک و حذف جنسیتی منتقدان زیادی به همراه داشت، ولی این وزارتخانه از سال 88 تاکنون در اجرای آن بسیار موفق عمل کرد.
بر اساس این طرح از ۱۳ رشته پرطرفدار در بخشهای استانی، ناحیهای و قطبی، ۸۰ درصد ظرفیت به داوطلبان بومی اختصاص مییابد.
دکتر حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش در این خصوص میگوید: در کارنامه هر داوطلب سهمیه استان بومی داوطلب تعریف شده است و به طور مثال اگر یک داوطلب در استان الف دو سال آخر دبیرستان و یک سال پیش دانشگاهی خود را گذرانده باشد، داوطلب بومی استان الف محسوب میشود.
وی میافزاید: اما اگر داوطلب در یکی از این سالها در استان ب تحصیل کرده باشد، استان بومی وی محل تولدش محاسبه میشود که ممکن است حتی استان ج باشد
توکلی اظهار میدارد: بومی استانی به رشتههایی اطلاق میشود که در همه دانشگاههای استانها وجود دارد. بومی ناحیهای نیز به رشتههایی اختصاص دارد که در همه استانها نیستند، اما چند استان همجوار باهم یک ناحیه را تشکیل میدهند که در حال حاضر ۹ ناحیه بومی در کشور داریم که رشتهها در این ناحیهها تقسیمبندی شدهاند.
وی خاطرنشان میکند: برخی رشتهها نیز تنها در چند دانشگاه وجود دارند که چند ناحیه در مجموع رشتههای قطبی را در ۵ قطب تشکیل میدهند و این رشتهها به عنوان بومی قطبی محاسبه میشوند.
مشاور عالی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور یادآور میشود: ۸۰ درصد ظرفیت هر رشته در بومی استان به داوطلبان بومی همان استان پس از کسر سهمیههای قانونی اختصاص مییابد. این وضعیت همچنین در بومی ناحیهای و بومی قطبی نیز غیر از آن ۱۳ رشته برقرار است.
البته منتقدین، اجرای این طرح را به ضرر دختران میدانستند و معتقد بودند در حق این قشر از جامعه ظلم شده است، ولی وزارت علوم این طرح را برای رفاه بیشتر دختران به اجرا درآورد و استقبال زیاد خانوادهها را به همراه داشت.
پیشنهاد ازدواج موقت در دانشگاه و عکسالعمل آقای وزیر
سال گذشته و در آستانه آغاز سال تحصیلی، پیشنهاد گسترش ازدواج موقت و ترویج بیش از پیش ازدواج دانشجویی، تازهترین نسخهای بود که یکی از استادان اخلاق و احکام در کشور برای جلوگیری از افزایش حرام و گناه در دانشگاهها پیچید. حجتالاسلام قرائتی معتقد است مشکلات اخلاقی در دانشگاهها افزایش یافته است و مسئله ازدواج موقت باید در دانشگاهها راه بیفتد و برای ازدواج دانشجویی هم فکر اساسی شود.
البته این حرفها به مذاق کامران دانشجو که در این جلسه حضور داشت، خوش نیامد و گفت: وزارت علوم برنامه و سیاستی را برای این موضوع ندارد، ولی با وجود این اظهارنظر باز هم این موضوع تا مدتها رسانهها را به خود مشغول ساخته بود.
برخورد با اردوهای مختلط دانشگاه
وزیر علوم در این دوره از رؤسای دانشگاهها خواست که از راهاندازی اردوهای مختلط جلوگیری کنند ولی باز هم علاوه بر این تأکیدات در چندین دانشگاه اردوی مختلط برگزار شد و این خبر به گوش وزیر رسید.
وي در خصوص برگزاري اردوهاي مختلط در برخي از دانشگاهها تأكيد كرد: اگر اين موضوع به بنده گزارش داده شود، بلافاصله برخورد ميكنيم، چرا كه سياست وزارت علوم، برگزاري اردوهاي مختلط نيست و همه دانشگاهها موظف هستند كه بر اساس اين سياست عمل كنند.
وزير علوم ادامه داد: اگر بازديد علمي صورت گيرد، مختلط بودن ايرادي ندارد، اما در صورتي كه بحث اردوهاي مختلط باشد با اين موضوع برخورد ميشود.
اعطاي 4 ترم مرخصي زايمان به مادران دانشجو
یکی از اقدامات خوب وزارت علوم در راستای افزایش جمعیت، اعطای مرخصی زایمان به مادران دانشجو بود که از مهرماه سال گذشته به اجرا در آمده است.
دانشجو با اشاره به بحث آييننامه مرخصي سنوات مادراني كه در دانشگاه و دانشجو هستند، گفت: اگر فردي بخواهد فرزنددار شود از شش ماه قبل و چهار ترم بعد ميتواند مرخصي زايمان داشته باشد و بعد از آن به ادامه تحصیل بپردازد.
وزارت علوم و حمايت از پایاننامههای حوزه زنان
البته وزارت علوم در این دوره تا حدودی از پژوهشهای حوزه زنان حمایت کرد که آمار آن در دسترس نیست، ولی سمانه جوادی مدیر گروه مطالعات زنان دفتر برنامهریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم در این خصوص گفت: دفتر برنامهریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم با توجه به ضرورت اهتمام به مطالعه و برنامهریزی دقیق در حوزه حیا، عفاف و حجاب، از مقالات، پژوهشها و طرحهای مرتبط با رویکرد ایدهپردازی و ارائه راهکارهای خلاقانه فرهنگی و همچنین نظرسنجی، نگرشسنجی و نیازسنجی، حمایت کرد.
تدریس درس «دانش خانواده و جمعیت» به جای تنظیم خانواده در دانشگاه
درس خانواده و جمعیت از مهرماه امسال جایگرین تنظیم خانواده و جمعیت در دانشگاهها میشود تا اقدام دیگر وزارت علوم برای افزایش جمعیت عملیاتی گردد.
سعید قدیمی مدیرکل شورای برنامهریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در خصوص این کتاب اظهار داشت: این درس سرفصل بازنگری شده درس تنظیم خانواده بوده و جایگزین این واحد درسی شده است و از سال تحصیلی جدید در دانشگاههای کشور به عنوان 2 واحد اجباری به دانشجویان تدریس میشود.
قدیمی افزود: طبق برنامه پنجم حدود 20 هزار سرفصل جدید داریم که بیش از 5 سال بازنگری نشده است که دروسی از جمله درس تنظیم خانواده که با عنوان جدید «دانش خانواده و جمعیت» در دانشگاهها تدریس میشود، از جمله این دروس است.
البته مدیرکل شورای برنامهریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ابراز امیدواری کرده است که تغییر دولت تأثیری در تدریس این کتاب نمیگذارد.
تسهیلات نقل و انتقال با اولویت دختران
ايجاد شبكه دانشگاههاي مجازي كشورهاي اسلامي در جمهوري اسلامي ايران در چارچوب سازمان كنفرانس اسلامي، تصويب و ابلاغ آييننامه مهماني و نقل و انتقال دانشجويان به منظور نظارت و تسهيل در مهماني و نقل و انتقال كليه دانشجويان با اولويت دانشجويان دختر، تهيه و تدوين طرح آمايش آموزش عالي براي اولين بار در كشور، اجراي طرح جذب نيمهمتمركز اعضاي هيئت علمي دانشگاهها به منظور رعايت عدالت در جذب هيئت علمي و اجراي طرح آزمون نيمهمتمركز پذيرش دانشجوي دكتري به منظور رعايت عدالت در جذب دانشجوي دكتري، از ديگر اقدامات وزارت علوم طي دولتهاي نهم و دهم بوده است.
به گزارش مهرخانه، دانشجو متولد سال 1336 در شهر دامغان، دارای دکترای هوافضا و استاد دانشکده مکانیک دانشگاه علم و صنعت است. وی عضو گروههای اجرایی- پژوهشی در وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و همچنین نهادهایی از قبیل ریاست جمهوری، بنیاد شهید انقلاب اسلامی و شورای پژوهشهای کشور بوده است.
دانشجو در سال 1384 از طرف وزیر وقت کشور (مصطفی پورمحمدی) به سمت استاندار تهران منصوب شد و در سال1387 به عنوان قائم مقام وزیر کشور و معاونت سیاسی این وزارتخانه مشغول به کار شد. وی در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، مسئولیت ستاد انتخابات کشور را بر عهده داشت
دانشجو در همان روزهای آغازین، طرح اسلامی کردن دانشگاهها را در دستور کار قرار داد و تلاشهایی برای این امر صورت داد؛ ولی با گذشت چهار سال به اهداف مورد نظر خود نرسید.
افزایش تعداد دانشجویان دختر در مقطع کارشناسی
وزارت علوم در این دولت، در حوزه آموزشي با افزايش تعداد كل دانشجويان از 2.1 ميليون نفر به بيش از4.4 ميليون نفر طي هفت سال اخير، افزايش دانشجويان تحصيلات تكميلي از حدود97 هزار نفر در سال 84 به بيش از 450 هزار نفر در سال تحصيلي 91-1390، افزايش رشته- محلهاي كارشناسي ارشد از 3656 به 7135، افزايش رشته- محلهاي دكتري از 680 به 2244، افزايش اعضاي هيئت علمي از 43 هزار نفر در سال84 به 66 هزار 314 نفر در سال تحصيلي جاري، افزايش تعداد دانشجويان دوره دكتري بورسيه داخل كشور از 591 نفر در سال 84 به 1449 نفر در سال 1390 و افزايش تعداد دانشگاهها و مراكز آموزش عالي از 1300 واحد در سال 84 به2470 واحد در سال تحصيلي جاري مواجه بود.
در فاصله سالهای 1384 تا 1391، یعنی مدت زمان فعالیت دولت نهم و دهم دختران سهم خود را در کسب تعداد کرسیهای دانشگاهی تغییر دادند. اقدامی کمنظیر که به حضور 60 درصدی دختران و 40 درصدی پسران در دانشگاهها منجر شد.
ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در این خصوص میگوید: در رشتههای نظری کنکور، خانمها بیشتر از آقایان حضور دارند و در مقطع کارشناسی ارشد تعادل ورودی دختران و پسران به صورت مساوی و در مقطع دکترا نیز 60 درصد ورودی مربوط به پسران و 40 درصد مربوط به دختران است.
هم اکنون حدود 20 درصد «هیئت علمی تماموقت» دانشگاههای دولتی، زنان بوده و در مجموع دولتی و غیردولتی، حدود 24 درصد هستند.
تفکیک جنسیتی 25 دانشگاه کشور
دانشجو در همان روزهای تصدی وزارت علوم با اجرای طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاهها موافقت کرد؛ هرچند که بعدها گفت ما طرحی به عنوان تفکیک جنسیتی را اجرا نکردهایم، بلکه هدفمان اسلامی کردن دانشگاههاست.
دانشجو در این خصوص گفت: «ما اسلامی شدن دانشگاهها را براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی دنبال میکنیم. واژه تفکیک جنسیتی نه از ماست و نه مدون شده در وزارت علوم است و انشاالله کسانی که طی این روزها در مباحث اینچنینی قلم زدند قلمشان از روی دلسوزی باشد. براساس بند یک این مصوبه، دانشجویان زن و مرد لازم است در دو ردیف جداگانه بنشینند؛ ما میخواهیم این مصوبه را اجرایی کنیم و نمیخواهیم دیوار بکشیم. ما مخالف اختلاط بین زن و مرد براساس مناسبات و سبک غربی هستیم، اما هیچکس مخالف مشارکت دانشجویان در امور علم و دانش نیست.»
این سخنان وزیر در حالی مطرح میشود که برخی کارشناسان معتقدند اسلامیکردن دانشگاهها و عدم اختلاط تنها با تفکیک جنسیتی حل نمیشود.
ولی وزیر با تمام مقاومتهای موجود و با وجود مخالفت رئیسجمهور توانست تا پایان عمر دولت، سند اسلامیکردن دانشگاهها را که زیر نظر غلامعلی حدادعادل به تحریر در آمده بود را به تصویب برساند؛ اما اجرای این طرح در کوتاهمدت امکانپذیر نبود و اگر از همان ابتدای دولت نهم زیرساختهای این طرح فراهم میشد شاید آرزوی وزیر علوم دولت دهم محقق میگردید، ولی عدم برنامهریزی مطلوب در این زمینه طرح تفکیک جنسیتی را با شکست مواجه کرد.
دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی استاد دانشگاه معتقد است که باید برای اسلامی کردن دانشگاهها سیاستهای کلان را در نظر گرفت. او میگوید: طبیعی است که در شرایط حاضر نمیتوان توقع داشت بین دختر و پسری که در تمام دوران تحصیل، از دبستان تا دبیرستان، جدای از هم بودهاند و یکباره در دانشگاه در سر یک کلاس نشستهاند، مشکلی ایجاد نشود و تحریک جنسی رخ ندهد و مشکلات و مسائلی را پیش نیاورند.
وی به طرح تفکیک جنسیتی اشاره کرد و افزود: راهکار ایجاد دانشگاههای تکجنسیتی که مطرح شده و وزارت علوم هم به دنبال آن است، میتواند در کوتاهمدت یک راهکار مناسب باشد، ولی در درازمدت راهکار ما باید بازنگری در سیاستهای کلان باشد.
وی با بیان اینکه احداث دانشگاههای تکجنسیتی میتواند راهکارهای مقطعی باشد، گفت: با جداسازی دختران و پسران از یکدیگر باز هم پاسخی به نیاز و غریزه جنسی دختران و پسران نداده نشده است؛ دختران و پسرانی که در اوج دوران بلوغ زمینهای برای ارضای جنسیشان وجود ندارد و مشخص نیست چه زمانی شرایط ازدواج و تشکیل زندگی برایشان فراهم میشود.
صدور مجوز 15 دانشگاه تکجنسیتی
وزارت علوم در دولت دهم نسبت به ایجاد دانشگاه تکجنسیتی در هر استان نیز اقداماتی را به انجام رسانید و توانست تا پایان این دولت مجوز ساخت 22 دانشگاه تکجنسیتی را صادر کند.
ابوالفضل حسنی مدیر دفترگسترش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه در دانشگاههای دولتی تاکنون 22 مجوز قطعی تکجنسیتی صادر شده است، گفت: چهاردانشگاه نیز مجوز اصولی دریافت کردند.
وی همچنین اظهار کرد: تعداد دانشگاههای غیرانتفاعی و غیردولتی تکجنسیتی که تاکنون از دفتر گسترش آموزش عالی مجوز گرفتهاند، 10 مورد است. به گفته حسنی، در حال حاضر 12 پرونده نیز برای صدور مجوز تکجنسیتی در دست بررسی است.
مدیرکل دفتر گسترش وزارت علوم درباره سیاست ایجاد دانشگاههای تکجنسیتی، اظهار کرد: به هیچوجه قصد جداسازی دانشگاههای فعلی مطرح نیست، بلکه ما شرایطی را فراهم میکنیم تا در هر استان یک دانشگاه ویژه دختران و پسران ایجاد شود که اگر کسی تمایل داشت در اینگونه دانشگاهها تحصیل کند، قدرت انتخاب داشته باشد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر در دانشگاههای معمولی اگر قرار است مثلاً رشته مهندسی عمران برای پسران در نظر گرفته شود، باید در همان دانشگاه برای دختران نیز پذیرش دانشجو داشته باشیم.
حالا در پایان عمر دولت، کامران دانشجو اظهار میدارد که میزان مشروطی در دانشگاههای تکجنسیتی شده نصف شده است و خواستار افزایش دانشگاههایی از این دست شد.
حذف جنسیتی دختران از تحصیل در برخی رشتهها
پس از اعلام نتایج کنکور سال 91، خبر رسید که دختران از تحصیل در برخی رشتههای تحصیلی در چند دانشگاه محروم شدهاند. این اتفاق درست یکسال پس از نامه جنجالی رئیسجمهور به وزیر علوم در خصوص توقف تفکیک جنسیتی اتفاق افتاد.
احمدينژاد در آن نامه رسمي به صراحت عنوان كرده بود: «شنيده شده است كه در برخي دانشگاهها، رشتهها و كلاسهاي تكجنسيتي بدون لحاظ تبعات اعمال ميگردد. ضروري است فوري از اين اقدامات سطحي و غيرعالمانه جلوگيري شود.»
اما در دفترچه انتخاب رشته كنكور سال گذشته، وضع بهگونهاي بود كه دختران كنكوري نمیتوانستند در برخی رشتههای مقطع كارشناسي به دانشگاهها راه يابند.
گرچه در كنكور سال 90 هم دو رشته تحصيلي از ظرفيت پذيرش دختران حذف شده بود، اما در سال 91 حتي حذف در رشتههايي چون حسابداري، علوم تربيتي و راهنمايي و مشاوره -كه تحصيل در اين رشتهها ربطي به جنسيت متقاضي ندارد- نیز در برخی دانشگاهها اتفاق افتاد.
با بالا گرفتن دامنه نارضایتیهای بسیاری از داوطلبان کنکور، خیلیها منتظر اعلام موضع وزارت علوم در خصوص حذف جنسیتی برخی از رشتههای کنکور ۹۱ بودند.
در حالی که ابتدا مسئولان وزارت علوم نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و حتی وزارت علوم در مکاتبه با این مراکز آموزش عالی، خواستار توضیح دانشگاهها درباره دلایل این اقدام اخیر شد، اما ابوالفضل حسنی، مدیرکل شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم در همین رابطه اعلام کرد: شورای گسترش آموزش عالی، هیچگونه دخالتی در درج ظرفیت پذیرش دانشجو برای دانشگاهها در پورتال سازمان سنجش ندارد.
این مقام مسئول در وزارت علوم با صراحت عنوان کرد: امکان برگزاری کلاسهای خاص به صورت مجزا برای دختران و پسران و همچنین میزان ظرفیت پذیرش دختر و پسر به عهده خود دانشگاههای پذیرنده است.
در واقع او با این مصاحبه توپ را در دامن رؤسای دانشگاهها انداخت. مسئولان برخی از دانشگاهها در اظهارنظرهایی متفاوت به توضیح این تصمیم تازه خود پرداختند. به طور مثال، محمد حسین رامشت، رییس دانشگاه اصفهان در این باره میگوید: در بررسی که صورت گرفت مشخص شد ۹۸ درصد خانمهای فارغالتحصیل رشته معدن در این رشته مشغول به کار نیستند؛ این در حالی است که هزینهای که در دوره دانشجویی صرف دانشجو میشود، باید بازگشت داشته باشد؛ بنابراین، نیاز است که پذیرش رشتهها ساماندهی شود.
حسن زمانیان، رییس دانشگاه لرستان نیز بر این باور است: برخی رشتهها ماهیت مردانه دارند و باید مرد پذیرش کرد، مانند رشته دامپزشکی که ماهیت آنها مردانه است و نیاز است که هر ساعت از شبانهروز برای کار دامپزشکی در روستا حاضر شد و این کار از عهده مردان بر میآید.
زمانیان عنوان میکند که صفر کردن پذیرش دختران یا پسران در برخی رشتهها، حاکی از ساماندهی کردن پذیرشهاست، نه حذف آنان.
رئیس دانشگاه صنعت نفت هم با بیان اینکه این دانشگاه دیگر دانشجوی دختر پذیرش نخواهد کرد، تأکید میکند: سختی شرایط کار و نبود نیاز فعلی وزارت نفت، منجر به حذف پذیرش دانشجویان دختر در مقطع کارشناسی شده است.
غلامرضا راشد خاطرنشان میکند: البته در سالهای پیش هم تنها ۱۰ درصد پذیرش به دانشجویان دختر اختصاص پیدا میکرد؛ یعنی از ۳۰ نفر تنها سه نفر دانشجوی دختر (در دانشگاه صنعت نفت) پذیرش میشد.
دانشگاه محققاردبیلی هم از جمله دانشگاههایی است که در جریان کنکور 91، رکورددار حذف جنسیتی در ۲۴ رشته دانشگاهی شد. مسعود گنجی، رئیس این دانشگاه میگوید: پذیرش دانشجویان دختر در این رشتهها حذف نشده است؛ پذیرش در دانشگاه محقق اردبیلی دوظرفیتی شده است، به این گونه که اگر دو روانشناسی عمومی و بالینی در دانشگاه تدریس میشود، مهر ماه یکی از این روانشناسیها به دانشجویان دختر و یکی به دانشجویان پسر اختصاص داده میشود و در بهمن ماه پذیرش بالعکس خواهد بود.
البته یکی از دلایل این امر را میتوان اجرای طرح آمایش آموزش عالی مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی دانست که در دولت دهم پایهگذاری شد. نادریمنش معاون وزیر علوم در خصوص این طرح میگوید: در طرح آمايش سرزمين، وضعيت نسبي استانها مورد توجه قرار ميگيرد، اين مزيتها شامل مباحثي همچون جغرافيا، نيروي انساني، وضعيت اقتصادي و تنوع فرهنگي است كه طي آن مأموريت نظامهاي آموزش عالي مورد بازنگري قرار ميگيرد و با بهرهگيري از نظرات افراد خبره در حوزه آموزش عالي و ساير بخشها، طرح جامع آموزش عالي بر اساس آمايش سرزمين تدوين و به مرحله اجرا گذاشته ميشود.
وی میافزاید: منظور از آمايش سرزمين مشخص كردن نقش و سياستهاي هر منطقه بر اساس توانمنديها و قابليتهاي آن منطقه به طور هماهنگ با ديگر مناطق است.
نادریمنش با اشاره به اهداف و مأموريتهاي توسعه آموزش عالي، ارزشهاي بنيادي تدوين شده در اين زمينه را شامل اصلاح هويت اسلامي ايراني، تلاش مستمر در دانشآفريني و دانشگستري، توجه به مزيت نسبي مناطق و آمايش سرزمين، عدالت محوري، ارتقاي روحيه خلاقيت و نوآوري، كاربردي و تجاري سازي علم، توسعه همكاريهاي بينالمللي، حفظ كرامت و منزلت نيروي انساني و تحكيم بنيان خانواده عنوان میکند.
سرپرست مرکز نظارت و ارزیابی وزارت علوم نیز در خصوص مزیت های این طرح گفت: براساس این طرح، توسعه رشتههای دانشگاهی در کشور متناسب با توانمندیها و پتانسیلهای جمعیتی، اقلیمی و اقتصادی هر منطقه خواهد بود.
تأسیس دفاتر ازدواج در دانشگاهها
غلامرضا خواجهسروی معاون فرهنگی اجتماعی وزارت علوم در خصوص دفاتر ازدواج در دانشگاهها اظهار داشت: ما آییننامه تأسیس دفاتر ازدواج دانشجویی یا مراکز ازدواج دانشجویی در دانشگاهها را آماده کردیم و امیدواریم از طریق وزیر علوم ابلاغ شود.
این طرح که قرار بود با همکاری وزارت علوم، خیرین، وزارتکشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرا شود، از آبان ماه سال 91 در دست بررسی است ولی تصویب آن در روزهای پایانی دولت صورت گرفت و هنوز وزیر آن را ابلاغ نکرده است.
بومیگزینی دختران دانشجو
طرح بومیگزینی یکی دیگر از طرحهای وزرات علوم در جهت رفاه حال دختران بود؛ اگرچه این طرح هم مثل تفکیک و حذف جنسیتی منتقدان زیادی به همراه داشت، ولی این وزارتخانه از سال 88 تاکنون در اجرای آن بسیار موفق عمل کرد.
بر اساس این طرح از ۱۳ رشته پرطرفدار در بخشهای استانی، ناحیهای و قطبی، ۸۰ درصد ظرفیت به داوطلبان بومی اختصاص مییابد.
دکتر حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش در این خصوص میگوید: در کارنامه هر داوطلب سهمیه استان بومی داوطلب تعریف شده است و به طور مثال اگر یک داوطلب در استان الف دو سال آخر دبیرستان و یک سال پیش دانشگاهی خود را گذرانده باشد، داوطلب بومی استان الف محسوب میشود.
وی میافزاید: اما اگر داوطلب در یکی از این سالها در استان ب تحصیل کرده باشد، استان بومی وی محل تولدش محاسبه میشود که ممکن است حتی استان ج باشد
توکلی اظهار میدارد: بومی استانی به رشتههایی اطلاق میشود که در همه دانشگاههای استانها وجود دارد. بومی ناحیهای نیز به رشتههایی اختصاص دارد که در همه استانها نیستند، اما چند استان همجوار باهم یک ناحیه را تشکیل میدهند که در حال حاضر ۹ ناحیه بومی در کشور داریم که رشتهها در این ناحیهها تقسیمبندی شدهاند.
وی خاطرنشان میکند: برخی رشتهها نیز تنها در چند دانشگاه وجود دارند که چند ناحیه در مجموع رشتههای قطبی را در ۵ قطب تشکیل میدهند و این رشتهها به عنوان بومی قطبی محاسبه میشوند.
مشاور عالی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور یادآور میشود: ۸۰ درصد ظرفیت هر رشته در بومی استان به داوطلبان بومی همان استان پس از کسر سهمیههای قانونی اختصاص مییابد. این وضعیت همچنین در بومی ناحیهای و بومی قطبی نیز غیر از آن ۱۳ رشته برقرار است.
البته منتقدین، اجرای این طرح را به ضرر دختران میدانستند و معتقد بودند در حق این قشر از جامعه ظلم شده است، ولی وزارت علوم این طرح را برای رفاه بیشتر دختران به اجرا درآورد و استقبال زیاد خانوادهها را به همراه داشت.
پیشنهاد ازدواج موقت در دانشگاه و عکسالعمل آقای وزیر
سال گذشته و در آستانه آغاز سال تحصیلی، پیشنهاد گسترش ازدواج موقت و ترویج بیش از پیش ازدواج دانشجویی، تازهترین نسخهای بود که یکی از استادان اخلاق و احکام در کشور برای جلوگیری از افزایش حرام و گناه در دانشگاهها پیچید. حجتالاسلام قرائتی معتقد است مشکلات اخلاقی در دانشگاهها افزایش یافته است و مسئله ازدواج موقت باید در دانشگاهها راه بیفتد و برای ازدواج دانشجویی هم فکر اساسی شود.
البته این حرفها به مذاق کامران دانشجو که در این جلسه حضور داشت، خوش نیامد و گفت: وزارت علوم برنامه و سیاستی را برای این موضوع ندارد، ولی با وجود این اظهارنظر باز هم این موضوع تا مدتها رسانهها را به خود مشغول ساخته بود.
برخورد با اردوهای مختلط دانشگاه
وزیر علوم در این دوره از رؤسای دانشگاهها خواست که از راهاندازی اردوهای مختلط جلوگیری کنند ولی باز هم علاوه بر این تأکیدات در چندین دانشگاه اردوی مختلط برگزار شد و این خبر به گوش وزیر رسید.
وي در خصوص برگزاري اردوهاي مختلط در برخي از دانشگاهها تأكيد كرد: اگر اين موضوع به بنده گزارش داده شود، بلافاصله برخورد ميكنيم، چرا كه سياست وزارت علوم، برگزاري اردوهاي مختلط نيست و همه دانشگاهها موظف هستند كه بر اساس اين سياست عمل كنند.
وزير علوم ادامه داد: اگر بازديد علمي صورت گيرد، مختلط بودن ايرادي ندارد، اما در صورتي كه بحث اردوهاي مختلط باشد با اين موضوع برخورد ميشود.
اعطاي 4 ترم مرخصي زايمان به مادران دانشجو
یکی از اقدامات خوب وزارت علوم در راستای افزایش جمعیت، اعطای مرخصی زایمان به مادران دانشجو بود که از مهرماه سال گذشته به اجرا در آمده است.
دانشجو با اشاره به بحث آييننامه مرخصي سنوات مادراني كه در دانشگاه و دانشجو هستند، گفت: اگر فردي بخواهد فرزنددار شود از شش ماه قبل و چهار ترم بعد ميتواند مرخصي زايمان داشته باشد و بعد از آن به ادامه تحصیل بپردازد.
وزارت علوم و حمايت از پایاننامههای حوزه زنان
البته وزارت علوم در این دوره تا حدودی از پژوهشهای حوزه زنان حمایت کرد که آمار آن در دسترس نیست، ولی سمانه جوادی مدیر گروه مطالعات زنان دفتر برنامهریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم در این خصوص گفت: دفتر برنامهریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم با توجه به ضرورت اهتمام به مطالعه و برنامهریزی دقیق در حوزه حیا، عفاف و حجاب، از مقالات، پژوهشها و طرحهای مرتبط با رویکرد ایدهپردازی و ارائه راهکارهای خلاقانه فرهنگی و همچنین نظرسنجی، نگرشسنجی و نیازسنجی، حمایت کرد.
تدریس درس «دانش خانواده و جمعیت» به جای تنظیم خانواده در دانشگاه
درس خانواده و جمعیت از مهرماه امسال جایگرین تنظیم خانواده و جمعیت در دانشگاهها میشود تا اقدام دیگر وزارت علوم برای افزایش جمعیت عملیاتی گردد.
سعید قدیمی مدیرکل شورای برنامهریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در خصوص این کتاب اظهار داشت: این درس سرفصل بازنگری شده درس تنظیم خانواده بوده و جایگزین این واحد درسی شده است و از سال تحصیلی جدید در دانشگاههای کشور به عنوان 2 واحد اجباری به دانشجویان تدریس میشود.
قدیمی افزود: طبق برنامه پنجم حدود 20 هزار سرفصل جدید داریم که بیش از 5 سال بازنگری نشده است که دروسی از جمله درس تنظیم خانواده که با عنوان جدید «دانش خانواده و جمعیت» در دانشگاهها تدریس میشود، از جمله این دروس است.
البته مدیرکل شورای برنامهریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ابراز امیدواری کرده است که تغییر دولت تأثیری در تدریس این کتاب نمیگذارد.
تسهیلات نقل و انتقال با اولویت دختران
ايجاد شبكه دانشگاههاي مجازي كشورهاي اسلامي در جمهوري اسلامي ايران در چارچوب سازمان كنفرانس اسلامي، تصويب و ابلاغ آييننامه مهماني و نقل و انتقال دانشجويان به منظور نظارت و تسهيل در مهماني و نقل و انتقال كليه دانشجويان با اولويت دانشجويان دختر، تهيه و تدوين طرح آمايش آموزش عالي براي اولين بار در كشور، اجراي طرح جذب نيمهمتمركز اعضاي هيئت علمي دانشگاهها به منظور رعايت عدالت در جذب هيئت علمي و اجراي طرح آزمون نيمهمتمركز پذيرش دانشجوي دكتري به منظور رعايت عدالت در جذب دانشجوي دكتري، از ديگر اقدامات وزارت علوم طي دولتهاي نهم و دهم بوده است.