زیلو از زیراندازها و بافته‌های ایرانی است که در مناطق گرم ایران به ویژه میبد بافته می‌شود.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد می گوید : زیلو از قدیمی‌ترین صنایع دستی استان یزد است، به طوری که در میبد قدمت آن به پیش از اسلام بر می گردد و عقیده بر این است که زیلو از ابداعات این خطه بوده و گسترش بافت آن به وسیله استادکاران میبدی صورت گرفته است.
محمد بهشتی نژاد می افزاید: زیلو بافی یکی از هنرهای با ارزش است که نشان از دقت نظر و نگاه ظریف و زیبا پسند ایرانیان دارد و با وجود ظاهر ساده این فرش نخی ، فرهنگی غنی در پس هر تار و پود آن نهفته است.
وی با اشاره به این که هنر زیلوبافی در میبد رو به احیاست،می گوید : زیلوبافی از صنایع دستی بومی شهرستان میبد است که تا چند سال قبل صدها خانوار از بافتن آن امرار معاش می‌‌کردند.
در سالهای اخیر تقریبا این صنعت کنار گذاشته شده بود اما از سال 88 با تلاش میراث فرهنگی این صنعت احیا شد.
تجهیز کارگاه ها ،آموزش ، پرداخت تسهیلات به زیلوبافان ، در اختیار گذاشتن رایگان دار زیلوبافی به بافندگان از اقدامات میراث فرهنگی برای احیای این صنعت تاریخی است.
زیلو در سال 90 در فهرست میراث ناملموس کشور با شماره 246 ثبت شد.
مدیر یک کارگاه زیلو بافی در میبد هم می گوید: زیلو ، فرش دشت‌های کویر، با ظاهری ساده، خنک و با دوام است که می‌تواند طراوت شن‌های کویر را در شب‌های تابستان به تن آدمیان گرما زده بنشاند و خستگی روز را از تن آنها بیرون کند.
سعید اشتری میبدی می افزاید: مواد اولیه زیلو نخ پنبه ای است که امتیاز خنک بودن در تابستان و گرم بودن در زمستان و همچنین دوام بالا را داراست .
وی با اشاره به این که در قدیم رنگهای به کار رفته در زیلو همانند مواد اولیه آن از طبیعت تهیه می‌شده است، می گوید: ماده اولیه ساخت این رنگها ، گیاه روناس برای ایجاد رنگهای طیف قرمز ، نیل برای رنگهای طیف آبی و پوست گردو برای رنگهای طیف قهوه ای بود.
اشتری علت اصلی استفاده از رنگهای گیاهی در زیلو را ثابت ماندن رنگ زیلو به هنگام شستشو و مقاومت در برابر نور خورشید بیان کرد و می افزاید : با اینکه زیلوهای قدیمی در شرایط بدی نگهداری شده اما پس از گذشت چند قرن رنگ آنها همچنان حفظ شده است.
زیلوها از نظر کاربرد و رنگ به سه دسته تقسیم می شوند ، زیلوهایی که با رنگ آبی و سفید بافته می شود و مختص مساجد و اماکن متبرکه است، زیلوهای جوهری که با رنگ آبی و گلی بافته می شود و برای مصارف خانگی به کار می رود و نسبتاً ارزان قیمت است و زیلوهای نفتال که با رنگ سبز و گلی بافته می شود و مرغوبترین نوع زیلو است.
در زیلو 2 نقش وجود دارد؛ نقش حاشیه که در اصطلاح دج گفته می شود و نقش کار یا زمینه.
نقش حاشیه عموماً ثابت و یکنواخت است و از نقوش گوناگونی تشکیل می شود اما نقش زمینه بسته به ذوق بافنده یا مکان مورد استفاده تغییر می کند.
آقای اشتری با اشاره به استقبال جوانان از این صنعت می گوید: این رشته‌از صنعت، به دلیل ویژگی‌خاص کاربری، عدم وابستگی به فناوری خارج، اشتغال زایی و رابطه با صنعت جهانگردی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
وی می افزاید: اولین هدف ما طراحی کاربری جدید برای زیلو متناسب با نیاز روز بود و موفق شدیم زیلو برای تزئین صندلی ماشین، تابلو زیلو ، سجاده و زیلوی کناره را تولید کنیم.
سعید اشتری که با احیاء و راه‌اندازی هنر منحصر به فرد زیلوبافی و راه‌اندازی کارگاهی با 12 دار زیلو در میبد سبب اشتغالزایی مستقیم 12 نفر و اشتغال زایی غیر مستقیم هفت نفر شده ، در جشنواره‌ی هم‌اندیشی میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور به عنوان کارآفرین برتر استان یزد در زمینه‌ی صنایع‌دستی معرفی شدو لوح تقدیر و تندیس جشنواره را دریافت کرد.
وی با اشاره به فعالیت در زمینه حفظ ، احیا و آموزش زیلو بافی می گوید: تهیه نقشه برای زیلو برای اولین بار ،تهیه استاندارد زیلو با همکاری فنی و حرفه ای و برطرف کردن مشکل بیمه زیلوبافان، ثبت نقش های قدیمی زیلو از کارهاییست که در این کارگاه انجام شد.
احیای صنعت زیلو ، آموزش زیلوبافی ، ایجاد کاربری های جدید زیلو و ایجاد نگرش جدید از زیلو در بین مردم از دیگر کارهایی است که باعث شده آقای اشتری به عنوان کار افرین برتر انتخاب شود.
وی می گوید: زیلو با توجه به تغییر نگرش مردم و تغییر کاربری، علاقمندان زیادی به خود جلب کرده است.
آقای اشتری همچنین می گوید:زیلو به عنوان فرش سلامت شناخته شده است ، در زیلو بافی به علت کاربرد پنبه به عنوان ماده اولیه بدون پرز در بافت، سلامتی بافنده و مصرف کننده به مخاطره نخواهد افتاد.
وی با اشاره به این که سادگی و بی پیرایگی زیلو ، آن را مناسب برای مفروش شدن در مساجد کرده است،می افزاید : بسیاری از نقوش زیلو نیز متأثر از نقش‌های آجرکاری‌ها و کاشی کاری‌های مساجد بوده است و رنگ آبی و سفید زیلوهای مسجدی تطبیقی کامل با رنگ کاشی‌های فیروزه ای و رنگ آجر کاری‌ها و گچ بری‌ها داشته است.
قدیمی ترین زیلو مربوط به 850 سال پیش است که در موزه میبد نگهداری می شود ،نفیس‌ترین زیلوی میبد نیز متعلق به قرن 12 هجری قمری است که بر روی آن 24 سجاده طراحی شده و در حاشیه آن نام واقف و تاریخ 1188 هجری قمری نقش بسته است.
از دیگر زیلوهای قدیمی و بی‌نظیر بافت میبد می‌توان به زیلوی مسجد جامع هفتادر مربوط به قرن 13 هجری قمری، زیلو های آویخته در مسجد امیر چخماق یزد مربوط به قرن 11 هجری قمری و زیلوهای کهنه مسجد رکن آباد میبد اشاره کرد.
مدیرعامل تعاونی زیلو بافان می گوید: مجموعا 40 دار زیلوبافی در شهرستان میبد فعال است که این تعداد بیشتر دارهایی است که به صورت خانگی بافته می شود و 2 کارگاه نیز در میبد فعال است.
عبدالکریم غنی پور با اشاره به دریافت سفارش تهیه زیلو از حسینیه امام خمینی می افزاید :25 درصد این سفارش تحویل شده و 25 درصد تا پایان این ماه تحویل داده می شود.
وی می گوید: ساخت دستگاهی توسط آقای هدایت حسنی که با استفاده از جک های بادی کار می کند ، باعث شده 50 درصد سهولت کار زیلوباف و 30 درصد افزایش سرعت بافت زیلو را داشته باشیم.
آقای غنی پور تشویق مردم به استفاده از زیلو و توسعه کارگاه ها ی زیلو بافی را باعث افزایش شناخت مردم و استقبال آنها از این محصول دانست.
وی همچنین می گوید: با حمایت از کارگاه های رنگرزی که در حال از بین رفتن است و افزایش تولید رنگ طبیعی ، کمک زیادی به احیای صنعت زیلو بافی خواهد شد تا در این صنعت همانند روش قدیمی از رنگهای طبیعی استفاده شود.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد می گوید : زیلو از قدیمی‌ترین صنایع دستی استان یزد است، به طوری که در میبد قدمت آن به پیش از اسلام بر می گردد و عقیده بر این است که زیلو از ابداعات این خطه بوده و گسترش بافت آن به وسیله استادکاران میبدی صورت گرفته است.
محمد بهشتی نژاد می افزاید: زیلو بافی یکی از هنرهای با ارزش است که نشان از دقت نظر و نگاه ظریف و زیبا پسند ایرانیان دارد و با وجود ظاهر ساده این فرش نخی ، فرهنگی غنی در پس هر تار و پود آن نهفته است.
وی با اشاره به این که هنر زیلوبافی در میبد رو به احیاست،می گوید : زیلوبافی از صنایع دستی بومی شهرستان میبد است که تا چند سال قبل صدها خانوار از بافتن آن امرار معاش می‌‌کردند.
در سالهای اخیر تقریبا این صنعت کنار گذاشته شده بود اما از سال 88 با تلاش میراث فرهنگی این صنعت احیا شد.
تجهیز کارگاه ها ،آموزش ، پرداخت تسهیلات به زیلوبافان ، در اختیار گذاشتن رایگان دار زیلوبافی به بافندگان از اقدامات میراث فرهنگی برای احیای این صنعت تاریخی است.
زیلو در سال 90 در فهرست میراث ناملموس کشور با شماره 246 ثبت شد.
مدیر یک کارگاه زیلو بافی در میبد هم می گوید: زیلو ، فرش دشت‌های کویر، با ظاهری ساده، خنک و با دوام است که می‌تواند طراوت شن‌های کویر را در شب‌های تابستان به تن آدمیان گرما زده بنشاند و خستگی روز را از تن آنها بیرون کند.
سعید اشتری میبدی می افزاید: مواد اولیه زیلو نخ پنبه ای است که امتیاز خنک بودن در تابستان و گرم بودن در زمستان و همچنین دوام بالا را داراست .
وی با اشاره به این که در قدیم رنگهای به کار رفته در زیلو همانند مواد اولیه آن از طبیعت تهیه می‌شده است، می گوید: ماده اولیه ساخت این رنگها ، گیاه روناس برای ایجاد رنگهای طیف قرمز ، نیل برای رنگهای طیف آبی و پوست گردو برای رنگهای طیف قهوه ای بود.
اشتری علت اصلی استفاده از رنگهای گیاهی در زیلو را ثابت ماندن رنگ زیلو به هنگام شستشو و مقاومت در برابر نور خورشید بیان کرد و می افزاید : با اینکه زیلوهای قدیمی در شرایط بدی نگهداری شده اما پس از گذشت چند قرن رنگ آنها همچنان حفظ شده است.
زیلوها از نظر کاربرد و رنگ به سه دسته تقسیم می شوند ، زیلوهایی که با رنگ آبی و سفید بافته می شود و مختص مساجد و اماکن متبرکه است، زیلوهای جوهری که با رنگ آبی و گلی بافته می شود و برای مصارف خانگی به کار می رود و نسبتاً ارزان قیمت است و زیلوهای نفتال که با رنگ سبز و گلی بافته می شود و مرغوبترین نوع زیلو است.
در زیلو 2 نقش وجود دارد؛ نقش حاشیه که در اصطلاح دج گفته می شود و نقش کار یا زمینه.
نقش حاشیه عموماً ثابت و یکنواخت است و از نقوش گوناگونی تشکیل می شود اما نقش زمینه بسته به ذوق بافنده یا مکان مورد استفاده تغییر می کند.
آقای اشتری با اشاره به استقبال جوانان از این صنعت می گوید: این رشته‌از صنعت، به دلیل ویژگی‌خاص کاربری، عدم وابستگی به فناوری خارج، اشتغال زایی و رابطه با صنعت جهانگردی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
وی می افزاید: اولین هدف ما طراحی کاربری جدید برای زیلو متناسب با نیاز روز بود و موفق شدیم زیلو برای تزئین صندلی ماشین، تابلو زیلو ، سجاده و زیلوی کناره را تولید کنیم.
سعید اشتری که با احیاء و راه‌اندازی هنر منحصر به فرد زیلوبافی و راه‌اندازی کارگاهی با 12 دار زیلو در میبد سبب اشتغالزایی مستقیم 12 نفر و اشتغال زایی غیر مستقیم هفت نفر شده ، در جشنواره‌ی هم‌اندیشی میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور به عنوان کارآفرین برتر استان یزد در زمینه‌ی صنایع‌دستی معرفی شدو لوح تقدیر و تندیس جشنواره را دریافت کرد.
وی با اشاره به فعالیت در زمینه حفظ ، احیا و آموزش زیلو بافی می گوید: تهیه نقشه برای زیلو برای اولین بار ،تهیه استاندارد زیلو با همکاری فنی و حرفه ای و برطرف کردن مشکل بیمه زیلوبافان، ثبت نقش های قدیمی زیلو از کارهاییست که در این کارگاه انجام شد.
احیای صنعت زیلو ، آموزش زیلوبافی ، ایجاد کاربری های جدید زیلو و ایجاد نگرش جدید از زیلو در بین مردم از دیگر کارهایی است که باعث شده آقای اشتری به عنوان کار افرین برتر انتخاب شود.
وی می گوید: زیلو با توجه به تغییر نگرش مردم و تغییر کاربری، علاقمندان زیادی به خود جلب کرده است.
آقای اشتری همچنین می گوید:زیلو به عنوان فرش سلامت شناخته شده است ، در زیلو بافی به علت کاربرد پنبه به عنوان ماده اولیه بدون پرز در بافت، سلامتی بافنده و مصرف کننده به مخاطره نخواهد افتاد.
وی با اشاره به این که سادگی و بی پیرایگی زیلو ، آن را مناسب برای مفروش شدن در مساجد کرده است،می افزاید : بسیاری از نقوش زیلو نیز متأثر از نقش‌های آجرکاری‌ها و کاشی کاری‌های مساجد بوده است و رنگ آبی و سفید زیلوهای مسجدی تطبیقی کامل با رنگ کاشی‌های فیروزه ای و رنگ آجر کاری‌ها و گچ بری‌ها داشته است.
قدیمی ترین زیلو مربوط به 850 سال پیش است که در موزه میبد نگهداری می شود ،نفیس‌ترین زیلوی میبد نیز متعلق به قرن 12 هجری قمری است که بر روی آن 24 سجاده طراحی شده و در حاشیه آن نام واقف و تاریخ 1188 هجری قمری نقش بسته است.
از دیگر زیلوهای قدیمی و بی‌نظیر بافت میبد می‌توان به زیلوی مسجد جامع هفتادر مربوط به قرن 13 هجری قمری، زیلو های آویخته در مسجد امیر چخماق یزد مربوط به قرن 11 هجری قمری و زیلوهای کهنه مسجد رکن آباد میبد اشاره کرد.
مدیرعامل تعاونی زیلو بافان می گوید: مجموعا 40 دار زیلوبافی در شهرستان میبد فعال است که این تعداد بیشتر دارهایی است که به صورت خانگی بافته می شود و 2 کارگاه نیز در میبد فعال است.
عبدالکریم غنی پور با اشاره به دریافت سفارش تهیه زیلو از حسینیه امام خمینی می افزاید :25 درصد این سفارش تحویل شده و 25 درصد تا پایان این ماه تحویل داده می شود.
وی می گوید: ساخت دستگاهی توسط آقای هدایت حسنی که با استفاده از جک های بادی کار می کند ، باعث شده 50 درصد سهولت کار زیلوباف و 30 درصد افزایش سرعت بافت زیلو را داشته باشیم.
آقای غنی پور تشویق مردم به استفاده از زیلو و توسعه کارگاه ها ی زیلو بافی را باعث افزایش شناخت مردم و استقبال آنها از این محصول دانست.
وی همچنین می گوید: با حمایت از کارگاه های رنگرزی که در حال از بین رفتن است و افزایش تولید رنگ طبیعی ، کمک زیادی به احیای صنعت زیلو بافی خواهد شد تا در این صنعت همانند روش قدیمی از رنگهای طبیعی استفاده شود.